Natuursteenwinning Zwolle
Natuursteenwinning Zwolle
Hoe wordt natuursteen in de groeve gedolven?
Wereldwijd wordt natuursteen in groeven gewonnen. De werkmethoden en de afmetingen van de gewonnen natuursteen zijn imposant zoals hieronder wel te zien is.
Meestal wordt natuursteen in grote blokken gewonnen, waaruit later platen of tegels worden gezaagd. Alleen leisteen en kwartsiet worden in schollen gewonnen.
De afmeting van een blok verschilt per groeve en soms per steenlaag in de groeve. Een blok kan gemakkelijk 1,5 x 2 x 3 m groot zijn, met een gewicht van 25 ton. De blokken worden met speciaal gereedschap uit de berg gezaagd of geboord. Hiervoor wordt watergekoeld gereedschap gebruikt, waarvan de snijvlakken met diamant zijn bezet. De werkmethode van de Romeinen wordt in verbeterde versie nog steeds gebruikt. Op de contouren van het te winnen blok, worden in de rots verticale gaten geboord om de ongeveer 150 mm. In deze gaten worden stalen wiggen geslagen, die het blok lossplijten van de rots. De Romeinen gebruikten hiervoor gedroogde houten wiggen. Eenmaal geplaatst werden de wiggen nat gemaakt, waardoor het hout ging zwellen en de steen spleet.
Maar er zijn ook andere methoden ontwikkeld. Zo kunnen blokken uit de rots worden gezaagd met een gigantische ‘kettingzaag’.
Voor hele grote zaagsneden wordt een draadzaag gebruikt. In de rots wordt een verticaal en een horizontaal gat geboord, die precies op elkaar aansluiten. Door de gaten met een gezamenlijke lengte tot wel 25 meter wordt de staaldraad met diamantbolletjes gevoerd. Het begin en het einde van de staaldraad worden met elkaar verbonden, om zo een lus te krijgen. Deze lus wordt aangetrokken en in beweging gebracht en slijpt zich een weg door de rots. Op deze manier wordt een plak steen van bijvoorbeeld 9 x 3 x 2 meter van de rots gezaagd. Deze plak wordt met een vijzel omgeduwd. Na een ‘zachte’ landing op een bed van puin wordt de steen opgedeeld in kleinere blokken.
Uit de blokken worden platen gezaagd met een raamzaag of een cirkelzaag. Een raamzaag lijkt wel een grote uitvoering van de broodsnijmachine van de bakker. In een rechthoekig raam zijn maximaal 60 zaagbladen (van elk circa vijf meter lang) naast elkaar gemonteerd. De afstand tussen de bladen bepaalt de plaatdikte. Het raam wordt in één zaagbeweging heen en weer over het blok steen getrokken. In twee tot vijf dagen (afhankelijk van de steensoort) wordt het blok in 60 platen gezaagd, die elk een afmeting hebben van bijvoorbeeld 2 x 3 meter met een dikte van 20 mm.
Een cirkelzaag heeft een blad met een diameter van drie meter. Hiermee kunnen platen worden gezaagd uit een blok van maximaal 1,5 meter dik (helft van de zaagdiameter). Met een cirkelzaag kunnen gemakkelijk steeds andere plaatdikten uit een blok gezaagd worden. Na het zagen worden de platen van een oppervlaktebewerking voorzien.
Tegels worden uit een plaat of rechtstreeks uit een blok gezaagd met een cirkelzaag. In de regel worden tegels met een breedte groter dan 0,4 meter uit platen gezaagd, die al een oppervlaktebewerking hebben gehad. Tegels met een kleinere breedte kunnen rechtstreeks uit een blok worden gezaagd. Voor het zagen van een blok wordt een meerbladscirkelzaag gebruikt. Als een soort kam zagen deze bladen tot bijvoorbeeld 0,3 meter diep in het blok. De afstand tussen de bladen bepaalt de dikte van de gezaagde stroken. De stroken zitten aan de onderzijde nog vast aan het blok. Met een horizontale zaagsnede worden de stroken één voor één losgezaagd en vervolgens van een oppervlaktebewerking voorzien en tot tegels gezaagd.
Metamorfe gesteenten natuursteen Zwolle
Metamorfe gesteenten natuursteen Zwolle
Deze worden ook wel omvormingsgesteenten genoemd en ontstaan door bewegingen in de aardkorst. Hierdoor worden bijvoorbeeld bergketens en zeetroggen gevormd. Tijdens dit proces kunnen reeds gevormde stollings- of sedimentgesteenten worden blootgesteld aan extreme druk, eventueel in combinatie met hoge temperaturen. Daardoor ondergaan deze gesteenten een gedaanteverwisseling of metamorfose. Hierdoor veranderen zowel het uiterlijk als de eigenschappen. Enkele voorbeelden van metamorfoses: kalkstenen, marmers, kleisteen, leistenen, zandstenen, kwartsieten, granieten, gneizen
|
Neerslaggesteenten natuursteen Zwolle
Neerslaggesteenten natuursteen Zwolle
Neerslaggesteenten zijn ontstaan door het neerslaan van kalk uit met kalk verzadigd water. Sommige kalkstenen behoren tot deze groep (zie ook afzettingsgesteenten). In het algemeen is het uiterlijk van kalkstenen ontstaan uit neergeslagen kalk fijner gelaagd dan die door afzetting zijn ontstaan. Ook dit type kalksteen kan fossielen bevatten.
Afzettingsgesteenten natuursteen Zwolle
Afzettingsgesteenten natuursteen Zwolle
Afzettingsgesteenten zijn ontstaan door het afzetten van klei-, zand- of kalklagen die vervolgens zijn versteend. Deze klei of zand kan afkomstig zijn van geërodeerde natuursteen, de kalk van schaaldiertjes, koraal en dergelijke. Tot de afzettingsgesteenten behoren de kleistenen, zandstenen en sommige kalkstenen (zie ook neerslaggesteenten). Kleistenen zijn uit klei gevormd. Ze worden in de natuursteensector niet gebruikt, maar vormen de basis voor leistenen. Zandstenen zijn uit zand gevormd en hebben een poreuze structuur. Kalkstenen zijn uit kalk gevormd. De fossielen die vaak in deze stenen worden gevonden, vertellen iets over de herkomst van het kalk.
|